• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

التوهم

احفظ هذه المقالة بتنسيق PDF



التّوهّم‌ في إصطلاح الفلاسفة عبارة عن ادراک شی‌ء بآلیّة الوهم بلا حضور مادّة و لا عوارض المادّة سوی الاضافة الی المادّة، مثل ادراک صداقة زید وعداوة عمرو.



هو الفنطاسیا، قوّة نفسانیّة و مدرکة للصّور الحسّیّة مع غیبة طینتها.
[۱] الکندی، ابن اسحاق، رسائل الکندیّ الفلسفیّة، ص۱۶۷.
هو موافقة الظّنّ للعقل من غیر إثبات حکم.
[۲] میر الداماد، محمد بن محمد، المقابسات، ص۳۶۲.
ادراک لمعان غیر محسوسة من الکیفیّات و الاضافات، مخصوصة بالشّی‌ء الجزئیّ الموجود فی المادّة، لا یشارکه فیها غیره.
[۳] ابن سینا، ابو علی، الاشارات والتّنبیهات، ج۲، ص۳۲۴.
دریافتن معانی است که در ذوات خویش مادّی نیستند و اگر چه عارض ایشان می‌شود که در مادّه باشند.(هو ادراک معان لیست فی ذواتها مادّیة، و ان کانت عارضة لما هی فی المادّة).
[۶] الشيرازي، قطب الدين، درّة التّاج، ج۳، ص۸۶.
ادراک المعنی الجزئیّ المتعلّق بالمحسوس.
[۷] ابو الثناء، شمس الدین، مطالع الانظار، ص۷.
ادراک لمعنی غیر محسوس بل معقول، لکن لا یتصوّره کلیّا بل مضافا الی جزئیّ محسوس. عبارت است از ادراک شی‌ء بآلیت و هم بی‌حضور مادّه و بی‌عوارض مادّه و لیکن با اضافه بسوی مادّه مثل ادراک صداقت زید و عداوت عمرو.( عبارة عن ادراک شی‌ء بآلیّة الوهم بلا حضور مادّة و لا عوارض المادّة سوی الاضافة الی المادّة، مثل ادراک صداقة زید و عداوة عمرو).
[۹] الزنوزی، ملا عبدالله، لمعات الهیّة، ص۹۴.



۱. الکندی، ابن اسحاق، رسائل الکندیّ الفلسفیّة، ص۱۶۷.
۲. میر الداماد، محمد بن محمد، المقابسات، ص۳۶۲.
۳. ابن سینا، ابو علی، الاشارات والتّنبیهات، ج۲، ص۳۲۴.
۴. الطوسی، نصیر الدین، شرح الاشارات، ج۲، ص۳۲۴.    
۵. التهانوي، محمد علي، کشّاف اصطلاحات الفنون، ج۱، ص۵۵۳    
۶. الشيرازي، قطب الدين، درّة التّاج، ج۳، ص۸۶.
۷. ابو الثناء، شمس الدین، مطالع الانظار، ص۷.
۸. الشيرازي، صدر الدين، الحکمة المتعالیة، ج۳، ص۳۶۰    
۹. الزنوزی، ملا عبدالله، لمعات الهیّة، ص۹۴.



مجمع البحوث الإسلامیة، شرح المصطلحات الفلسفیة، المأخوذ من عنوان «التّوهم» ج۱، ص۶۸.    






جعبه ابزار