العلّة التّامّة في إصطلاح الحكماء عبارة عن مجموع الامور الّتی یتوقّف علیها الشّی‌ء، أو التي مستجمعة لجمیع الجهات المحتاج الیها المعلول بحیث یکون صدور المعلول مع وجودها غیر محتاج الی شی‌ء آخر، ولم یتحقّق له حالة منتظرة بعدها.
کلّ ما یحتاج الشّی‌ء فی وجوده الیه یسمّی علّة، و هی امّا تامّة وهی جملة ما یتوقّف علیه وجود الشّی‌ء، وامّا غیر تامّة وهی بعض ما یتوقّف علیه وجوده. العلّة امّا تامّة او ناقصة. فالتّامّة جمیع ما یتوقّف علیه وجود الشّی‌ء من الفاعل و القابل و الشّرط و عدم المانع وکلّ ماله مدخل فی التّاثیر. و النّاقصة بعض ما یتوقّف علیه وجود الشّی‌ء، کالفاعل لما له علّة مادّیّة، والمادّة له، و الصّورة، و الغایة. وکلّ واحد منها یقال له: علّة ناقصة، لانّه لا یجب فی وجودها الشّی‌ء ولها مدخل فی التّاثیر.
علّة مستقلّة آن است که مستجمع جمیع جهات محتاج الیه معلول باشد بحیثیّتی که با وجود آن، معلول در صدور خود به چیزی دیگر محتاج نباشد واز برای معلول حالت منتظره متحقّق وثابت نباشد العلّة المستقلّة التّامّة ما کانت مستجمعة لجمیع الجهات المحتاج الیها المعلول بحیث یکون صدور المعلول مع وجودها غیر محتاج الی شی‌ء آخر، ولم یتحقّق له حالة منتظرة بعدها).
العلّة لها مفهومان: احدهما هو الشّی‌ء الّذی یحصل من وجوده وجود شی‌ء آخر ومن عدمه عدم شی‌ء آخر. و ثانیهما هو ما یتوقّف علیه وجود الشّی‌ء فیمتنع بعدمه ولا یوجب بوجوده. و العلّة بالمعنی الثّانی تنقسم الی علّة تامّة وهی الّتی لا علّة غیرها علی الاصطلاح الاوّل، والی علّة غیر تامّة.
آن است که معلول به غیر او به چیز دیگر محتاج نباشد. همه آن چیزی است که معلول به آن محتاج است. ( هی ما لا یحتاج المعلول الی شی‌ء آخر غیره. هی مجموع ما یحتاج المعلول الیه).
