عدم الملكة
احفظ هذه المقالة بتنسيق PDF
عدم الملکة في إصطلاح
الحكماء عبارة عن عدم شیء فیما من شانه ان یکون لموضوعه عن
موضوعه، او
لنوعه، او
جنسه، وبعبارة أخرى هو عدم
الوجود سواء کان بحسب شخصه فی الوقت او فی غیر
الوقت او بحسب
الجنس قریبا کان او بعیدا لکن یعتبر فیه
موضوع قابل لذلک الوجود کالبصر والعمی.
العدم عدمان: عدم علی
الاطلاق، وهو عدم
الفناء فی
النّفوس.
و
عدم ملکة، وهو عدم شیء فیما من شانه ان یکون لموضوعه عن موضوعه، او لنوعه، او جنسه.
و قد یقال لما من شانه ان یکون لامر ما، ولیس من شانه ان یکون لامر آخر، فیکون
مسلوبا عنه، کالرّویة فی
الصّوت فانّها تسلب عنه.
انعدام ملکه باشد از موضوع در وقت امکان او چون عمی.( هو انعدام الملکة عن الموضوع حین امکانه، کالعمی)
العدم (
عدم الملکة) فقد الصّورة من
الموضوع الّذی شانه قبولها.
هو
المعقول بنفسه الثّابت بذاته، وامّا العدم فهو ان لا یکون ذلک الشّیء الّذی هو المعقول بنفسه
الثّابت بذاته فیما من شانه ان یکون فیکون انّما یعقل ویحدّ بالملکة.
متقابلان اگر یکی وجودی باشد ودیگری عدمی یا نظر به عدم ووجود کنند به شرط وجود موضوعی مستعدّ قبول آن ایجاب را به حسب شخص او، یا نوع او، یا جنس قریب یا بعید، وآن عدم وملکه است چون عمی وبصر.(
المتقابلان ان کان احدهما وجودیّا والآخر عدمیّا فامّا ان ینظر الی الوجود والعدم بشرط وجود موضوع مستعدّ لقبول هذا
الإيجاب بحسب شخصه أو نوعه أو
جنسه القريب أو البعيد (و إمّا أن لا ينظر هكذا) و الأوّل هو
العدم والملكة، كالعمى و البصر .).
آن است که او را در موضوعی بیابند فی وقت ما وممکن باشد که منعدم شود ازو ونیابند بعد از آن چون ابصار. (هي ما وجد في موضوع وقتا ما، و يمكن أن ينعدم عنه و لا يوجد بعده، كالإبصار).
انّ
المتقابلین امّا ان یکون احدهما عدما للآخر اولا، والاوّل ان اعتبر فیه نسبتها الی قابل لما اضیف الیه العدم، فعدم وملکة.
هما امران یکون احدهما وجودیّا والآخر عدمیّا، ای عدما لذلک الوجودیّ، سواء کان بحسب شخصه فی
الوقت او فی غیر الوقت او بحسب
النّوع او بحسب
الجنس قریبا کان او بعیدا.
الملکة فی
المشهور هو
القدرة للشّیء علی ما من شانه ان یکون له «متی شاء» کالقدرة علی الابصار والعدم انتفاؤها مع بطلان
الاستعداد فی الوقت الّذی من شانه ان یکون فیه، کالعمیو البصر.
هما امران یکون احدهما وجودیّا والآخر عدمیّا ای عدما لذلک
الوجودیّ سواء کان بحسب شخصه فی
الوقت او فی غیر الوقت او بحسب
الجنس قریبا کان او بعیدا لکن یعتبر فیهما موضوع قابل لذلک
الوجود کالبصر و
العمی.
مجمع البحوث الإسلامیة، شرح المصطلحات الفلسفیة، المأخوذ من عنوان «عدم الملكة» ج۱، ص۲۰۶-۱۰۷.